ਚੇਨਈ : ਇੰਡੀਅਨ ਸਪੇਸ ਰਿਸਰਚ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (ISRO) ਨੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਮਾਨਵ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਲਈ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾ ਕੇ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਉਪਲਬਧੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਜੈਵਿਕ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਛਾਲ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰੈਵਿਟੀ ਤਹਿਤ ਸਪੇਸ ਵਿਚ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣਾ ਪੁਲਾੜ ਜੈਵਿਕ ਖੋਜ ਲਈ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਦਾ ਪੱਥਰ ਹੈ। ਸਪੇਸ ਏਜੰਸੀ ਨੇ 'ਐਕਸ' 'ਤੇ ਇਕ ਪੋਸਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ-ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੋ! PSLV-C60 'ਤੇ VSSC ਦਾ CROPS (ਕੰਪੈਕਟ ਰਿਸਰਚ ਮੋਡਿਊਲ ਫਾਰ ਔਰਬਿਟਲ ਪਲਾਂਟ ਸਟੱਡੀਜ਼) ਪ੍ਰਯੋਗ ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰੈਵਿਟੀ ਵਿਚ ਲੋਬੀਆ ਦੇ ਦਿਲਚਸਪ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸਰੋ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫਸਲਾਂ ਇਕ ਮਾਨਵ ਰਹਿਤ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਮਾਡਿਊਲ ਹੈ ਜੋ ਪੁਲਾੜ 'ਚ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਏਜੰਸੀ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਿਸ਼ਨ (ਫਸਲ-1) ਸਪੇਸ ਵਿਚ ਬੀਜ ਦੇ ਉਗਣ ਅਤੇ ਦੋ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਪੜਾਅ ਤੱਕ ਪੌਦੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ 300 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਅਤੇ 450 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਦਾ ਇਕ ਏਅਰਟਾਈਟ ਕੰਟੇਨਰ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰੂਤਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਧਰਤੀ ਵਰਗਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਬੀਜੇ ਬਿਨਾਂ ਰੋਗਾਣੂਆਂ, ਕਵਕ, ਬੀਜਾਣੂਆਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ ਗਰਮ ਕਰ ਕੇ ਰੋਗਾਣੂ ਮੁਕਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੈਂਬਰਾਂ (ਹਰੇਕ ਵਿੱਚ ਦੋ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ) ਵਿੱਚ ਕੱਸ ਕੇ ਪੈਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਿਲੀਕੋਨ ਫੋਮ ਦੀ ਇੱਕ ਪਰਤ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਢੁਕਵੀਂ ਸੰਕੁਚਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਕਵਰ ਪਲੇਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਬੀਜ ਨੂੰ ਪੌਲੀਪ੍ਰੋਪਾਈਲੀਨ ਟਿਸ਼ੂ ਉੱਤੇ ਚਿਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ ਗੂੰਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਕੱਠੇ ਚਿਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਗਿੱਲੇ ਹੋਣ ਤੱਕ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।